Szlak tatarski – Kruszyniany, Bohoniki, tatarska Jurta

Kruszyniany

Wybierając się na wędrówkę po Podlasiu trzeba koniecznie odwiedzić Kruszyniany (ok. 18 km od nas). Wieś jest położona w wyjątkowo pięknej okolicy, wśród harmonijnie pofałdowanych, częściowo zalesionych wzgórz. Z ich dość stromo opadających zboczy otwierają się rozległe widoki na dolinę Świsłoczy.

Jest to ważne miejsce dla polskich Tatarów. Największą atrakcją wsi jest meczet, zbudowany pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku.

Meczet jest drewniany, posiada dwie wieże z kopułami i niewielki minaret. Część męska od żeńskiej oddzielona jest drewnianą ścianą, jednak do każdej z nich prowadzi oddzielne wejście. Oba przedsionki, w których można zostawić obuwie zostały dobudowane nieco później. Prawdopodobnie pierwotnie świątynia ich nie posiadała. Na ścianach wiszą muhiry podarowane przez odwiedzających gości lub ręcznie robione przez kobiety tatarskie. Podłogę wyściełają kolorowe dywany. Meczet otoczony jest obramowaniem z kamienia. Przed wejściem rosną stare wysokie drzewa, dodające temu miejscu powagi i swoistego uroku.

Mizar, czyli cmentarz muzułmański oddalony jest od świątyni o około 100m. Prowadzi do niego polna droga. Leży na wzniesieniu porośniętym lasem. Otoczony jest kamiennym murem, przed wejściem znajduje się brama z tabliczką informacyjną, a na jej szczycie charakterystyczny element – półksiężyc. Starsza część znajduje się w centralnej części, jest porośnięta krzakami. Najstarszy kamień nagrobny jaki udało się odczytać, pochodzi z 1744 r., następne zaś z 1790 r. i z pierwszej połowy XIX w.

Bohoniki

Drugi z meczetów w tej okolicy znajduje się 40km na północ, w Bohonikach (droga z Krynek na Sokółkę).

Meczet, znajdujący się w centrum Bohonik, pochodzi z dru­giej połowy XIX wieku i jest drewnianą, sześcienną budowlą o stożkowatym dachu z wieżyczką zakończoną półksiężycem. Wnętrze podzielone jest na dwie części: większą dla mężczyzn, mniejszą dla kobiet. Przed wejściem do obu części znajduje się przedsionek, w którym modlący się wierni, jak i odwiedzający to miejsce turyści mogą pozostawić swoje obuwie, gdyż do sal modlitw nie można wejść w butach. Część męską od żeńskiej oddziela drewniana ściana, wyposażona w podłużny otwór przykryty firaną.

Meczet w Bohonikach był zdewastowany podczas drugiej wojny światowej. Hitlerowcy założyli w nim szpital. Po wojnie został odnowiony i uznany za zabytek kultury narodowej.

W tym samym czasie Niemcy zniszczyli również cmentarz muzułmański, założony w końcu XVIII wieku. Po wojnie został otoczony kamiennym murem z bramą, na czubku której znajduje się półksiężyc. Mizar znajduje się na końcu wsi, po lewej stronie. W jego centralnej części znajdują się stare groby. Najstarsze pochodzą z 1796, 1868, 1899 i 1900 r. Bliżej bramy znajduje się nowsza część czynnego do dziś cmentarza.

Tatarska Jurta

W Kruszynianach znajduje się gospodarstwo prowadzone przez prawdziwych Tatarów – Dżennetę i Mirosława Bogdanowiczów. Oferuje ono niepowtarzalny klimat polskiego Orientu i smaczne potrawy, spotykane obecnie jedynie w domach tatarskich: kołduny, pierekaczewniki, trybuszoki oraz wiele innych. Codziennie, w godz. 11:00-18:00, czynna jest restauracja Tatarskie Jadło, gdzie można spróbować tych pyszności.

W maju/czerwcu, organizowana jest cykliczna impreza SABANTUJ i OGÓLNOPOLSKI FESTIWAL KUCHNI TATARSKIEJ, podczas których poprzez zabawę, taniec, muzykę przybliżana jest kultura, religia oraz tradycja Tatarów.